کشورهای توسعه‌یافته به‌دنبال افزایش تعطیلات آخر هفته از ۲روز به ۳روز و کاهش ساعت کاری هستند، ولی در ایران هنوز درخصوص تعطیلات ۲‌روزه اختلاف‌نظر وجود دارد. می‌توان گفت ایران از معدود کشورهایی است که تنها یک روز تعطیلات آخر هفته دارد. البته بحث در این‌خصوص جدید نیست و کارشناسان بیش از ۱۵ سال‌است که این موضوع را مطرح کرده‌اند، چراکه در بخش اقتصادی همراستا نبودن تعطیلات ایران و سایر کشورها چالش‌های زیادی را برای فعالان اقتصادی به‌دنبال داشته‌است. به‌طور جدی‌تر این موضوع از سوی اتاق بازرگانی در سال‌های ۹۵-۹۴ مطرح شد و موج مطالبات تجار به‌راه‌افتاد، اما همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخد. البته به‌نظر می‌رسد بهارستان لایحه تعطیلات دو‌روزه را به‌صورت تلویحی قبول کرده و حال چالش اصلی تعطیلی پنج‌شنبه یا شنبه است. شنیده‌ها حاکی از آن است که تندروها به تعطیلی پنج‌شنبه تمایل دارند و‌درصدد قانع‌کردن سایر نمایندگان برای به کرسی نشاندن خواسته خود هستند.

اگرچه بخشی از بدنه مجلس با تعطیلی پنج‌شنبه موافق است، فعالان اقتصادی عنوان می‌کنند تعطیلی پنج‌شنبه نه‌تنها کمکی به آنها نمی‌کند، بلکه ارتباطشان را با دنیا محدودتر می‌سازد. به گفته آنها تعطیلات آخر هفته ایران با بیش از ۹۰‌درصد کشورهای دنیا همخوانی ندارد و عملا چهار روز در هفته ارتباط تجار ایرانی با دنیا قطع است. در حال‌حاضر ایران به‌صورت رسمی یک روز و به‌صورت غیر‌رسمی یک روز و نیم تعطیل است، به‌عبارتی پنجشنبه‌ها را می‌توان روز بلاتکلیف هفته دانست. از یک‌سو برخی ادارات دولتی پنجشنبه‌ها را تعطیل کرده‌اند اما از سوی دیگر برخی شرکت‌ها و بانک‌ها تا نیمه روز مشغول به‌کار هستند، اما چالش تعطیلات آخر هفته از دیرباز تجارت ایران و فعالیت‌های اقتصادی را تحت‌تاثیر قرار داده‌است. به گفته کارشناسان حتی کشورهای اسلامی نیز مانند ترکیه و سوریه و پاکستان به سمت تعطیلات دو‌روزه شنبه و یکشنبه پیش رفته‌اند. امارات هم به‌تازگی به جمع این کشورها پیوسته است. برخی از کشورهای اسلامی دیگر هم جمعه و شنبه را به‌عنوان دو روز آخر هفته درنظر گرفته‌اند، بنابراین چنانچه تعطیلات دو‌روزه ایران برای پنج‌شنبه و جمعه تصویب شود، می‌توان گفت که تنها کشوری خواهیم بود که این دو روز را تعطیل هستیم. مطالبه فعالان اقتصادی در این‌باره، تصویب تعطیلی جمعه و شنبه است، چراکه عدم‌هماهنگی تعطیلات ایران با دنیا را به دو روز تقلیل می‌دهد. توجه به این نکته مهم است که شرکای تجاری اصلی ایران که ۸۰‌درصد تجارت را به خود اختصاص داده‌اند، روزهای شنبه و یکشنبه را تعطیل هستند؛ از جمله چین و هند و ترکیه. تداوم وضعیت کنونی تعطیلات آخر هفته به‌معنای ازدست‌رفتن ۶۰‌درصد روزهای هفته برای تجار ایرانی در مبادلات جهانی است. صاحب‌نظران بر این باورند که به‌زودی دنیا به این سمت پیش خواهد رفت که هم ساعات کاری را کاهش دهد و هم چهار روز در هفته را برای فعالیت درنظر بگیرد، چراکه بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع از این طریق حاصل می‌شود.

 خطر گسست بیشتر با دنیا

فعالان اقتصادی از قدمت بحث تعطیلات دو‌روزه گلایه دارند و عدم‌تعیین‌تکلیف این موضوع را مورد نقد قرار می‌دهند. پدرام سلطانی در این‌باره به «دنیای‌اقتصاد» گفته است: به‌نظر می‌رسد در کشور موضوعاتی که ما را با جهان همگرا می‌کند به یک لجاجت ایدئولوژیک تبدیل می‌شود. به‌خاطر ندارم هیچ‌یک از تضادهایی که در ساختار و اجزای حکمرانی وجود دارد با روندهای غالب جهانی همسو شده باشد. این فعال اقتصادی عنوان کرده‌است: ما جزو معدود کشورهایی هستیم که به‌صورت قانونی تعطیلات آخر هفته یک‌روزه داریم. شاید در دنیا کمتر از 10 کشور باشند که دارای تعطیلات آخر هفته یک‌روزه هستند. نکته دیگر اینکه در دنیا کمتر از 30کشور تعطیلات پایان هفته به غیر ‌از شنبه و یکشنبه دارند.

حدود 17 – 18 کشور مسلمان تعطیلات آخر هفته‌شان جمعه و شنبه است و بقیه کشورهای دنیا شنبه و یکشنبه تعطیل هستند. اگر آقایان در مجلس پنج‌شنبه و جمعه را به‌عنوان دو روز تعطیل تصویب کنند، ما تنها کشوری در جهان خواهیم بود که تعطیلات آخر هفته دو روزه‌اش پنج‌شنبه و جمعه است و این یعنی گسست بیشتر ما از دنیا.  به گفته او، اگر جسارتی در مجلس وجود داشت ما باید به سمت تعطیلات شنبه و یکشنبه پیش‌می‌رفتیم. این یک روند قطعی است و من فکر می‌کنم کشورهای مسلمانی که در حال‌حاضر جمعه و شنبه تعطیل هستند، تا چند سال‌آینده به سمت تعطیلات در این دو روز پیش خواهند رفت. او از افزایش تعطیلات پایان هفته در دنیا نیز سخن گفته و اظهار کرده‌است: کشورهای توسعه‌یافته به این فکر می‌کنند که تعطیلات آخر هفته را به سه روز یا دو روز و نیم افزایش دهند. با تغییرات تکنولوژیک در دنیا نیاز به‌کار حضوری و فیزیکی دائما در حال کاهش است و اقتصاد سرگرمی و تفریحات و تعطیلات روند رو به تزایدی پیدا می‌کند.

سلطانی به اقدامات دیگری که در کنار ساماندهی تعطیلات دو‌روزه باید انجام شود نیز اشاره کرده و گفته است: ما به‌جز تعطیلات آخر هفته 27روز تعطیلات رسمی داریم که اگر تعطیلات دو‌روزه تصویب شود، حتما باید 10 روز از این تعطیلات رسمی کسر شود تا لطمه‌ای به اقتصاد وارد نشود. تعطیلات رسمی کنونی در ایران آشفته است و بیشترین لطمه را به بهره‌وری می‌زند. کافی است یک روز وسط هفته تعطیل باشد؛ آن هفته عملا به یک هفته نیمه‌تعطیل تبدیل می‌شود.

این فعال اقتصادی تصریح می‌کند: برخی مخالفان تعطیلات دو‌روزه آخر هفته را باعث کاهش راندمان کار می‌دانند حال آنکه در حال‌حاضر وضعیت راندمان کارمند و کارگر ایرانی به 30 تا 35 ساعت در هفته هم نمی‌رسد. البته ساعات کاری قرار است از 44 ساعت به 40 ساعت کاهش یابد که این اقدام درستی است. بسیاری از کشورها حتی زیر چهل ساعت کار رسمی دارند. در این راستا اتفاق دیگری که باید بیفتد، تعطیلات میان روز است. در عموم کشورها یک ساعت در ظهر شرکت یا بنگاه اقتصادی تعطیل است و کارگران و کارمندان می‌توانند دست از کار بکشند. او همچنین گفته است: همزمان با دو روزه‌شدن تعطیلات آخر هفته، میزان مرخصی استحقاقی باید کاهش یابد. در دنیا برای کشورهایی که تعطیلات دو‌روزه آخر هفته دارند مرخصی استحقاقی معمولا 20 روز است، بنابراین باید از این حیث نیز توجه شود که به بهره‌وری بنگاه‌ها آسیب وارد نشود.

 ایده ویکند دو ‌روزه از جلسات «دنیای‌اقتصاد» حاصل شد

اتاق بازرگانی ایران از سال ‌95-94 به بحث تعطیلات دو‌روزه آخر هفته ورود کرد. موضوعی که با جدیت دنبال شد اما هر‌بار در مجلس طرح شد، به بن‌بست رسید. در این‌باره محسن جلال‌پور، رئیس اسبق اتاق ایران چنین می‌گوید: دوره‌ای که رئیس اتاق بودم، ما این ایده را مطرح کردیم. من حتی سفرهایی نیز به قم داشتم، چون زمانی‌که در این‌باره به مجلس رجوع کردم و با کمیسیون‌های مجلس در این‌خصوص صحبت کردم، آنها گفتند که مهم‌ترین اصل برای طرح موضوع این است که نظر مراجع عظام را بگیرید. من نیز طی دو سفر به قم این موضوع را با مراجع مطرح کرده و درخصوص اهمیت آن برای اقتصاد کشور صحبت کردم و شرایط را شرح دادم، اما عمر ریاستم قد نداد که بخواهم موضوع را پیگیری کنم و بعد از آن‌هم چندان جدی گرفته نشد.  او افزوده است: البته ایده اولیه در جلسات محتوای «دنیای‌اقتصاد» توسط کسانی که آن زمان هیات تحریریه و بزرگان مجموعه بودند مطرح شد. ما در این جلسات به این جمع‌بندی رسیدیم که این موضوع را به‌عنوان یک مطالبه جدی مطرح کنیم. آن زمان سال‌های 94 و 95 بود.

جلال‌پور درخصوص تعطیلات دو‌روزه عنوان کرده‌است: امروز دنیا به سمت چهار روز کار در هفته در حال حرکت است. از جمله در دانمارک این موضوع اتفاق‌افتاده و نتایج و بازدهی خوبی داشته‌است.  آزمایشی که در دنیا انجام‌شده نشان می‌دهد که حتی 5روز کار در هفته هم بازدهی مناسبی ندارد. حال اینکه ما 6 روز کار در هفته داریم و فقط جمعه تعطیلیم. این روند نخستین آسیب خود را به بهره‌وری بنگاه‌ها و نیروی کار می‌زند. همچنین موجب می‌شود از زمان، مکان، انرژی، امکانات کاری و اداری و ظرفیت‌های مختلف استفاده بهینه نکنیم، بنابراین قطعا معتقدیم باید یک روز به تعطیلات(هفتگی) ایران اضافه شود.  او نگاهی نیز به بحث گردشگری می‌اندازد و تعطیلات دو‌روزه را باعث رونق گردشگری داخلی می‌داند که می‌تواند اقتصاد کشور را نیز تقویت کند. به گفته جلال پور چنانچه ساماندهی تعطیلات آخر هفته به نتیجه برسد دیگر شاهد موج سفرها و وضعیت نابسامان راه‌ها در روزهای تعطیل نخواهیم‌بود.  این فعال اقتصادی، در بحث دیگر خود به ارتباط با دنیا پرداخته و گفته است: شرایط ارتباطی ما با دنیا بسیار مشکل است. از یکسو پنج‌شنبه و جمعه‌ها در ایران نیمه تعطیل و تعطیل است و از سوی دیگر در سایر کشورها شنبه و یکشنبه، در نتیجه کارهای ما موکول به دوشنبه ،سه‌شنبه و چهارشنبه شده‌است و علاوه‌بر آن، وضعیت اینترنت و فیلترشکن و تحریم‌ها و مسائلی از این قبیل کار ما را دشوار کرده‌است.  به گفته او، با توجه به لایحه‌ای که در مجلس در حال بررسی است، ما به‌عنوان تجار و فعالان اقتصادی خواستار تعطیلی شنبه و جمعه هستیم. اگر ما شنبه‌ها را تعطیل کنیم و پنجشنبه‌ها را برای کار جدی بگیریم کمک می‌کند که ارتباط بهتری با دنیا داشته باشیم. مطلب دیگر نیز روحیه نیروی کار است. دو روز تعطیلی در دنیا تجربه‌ای است که نشان‌داده کارمندان و کارگران با شرایط روحی بهتر سر کار حاضر می‌شوند.

منبع: مصاحبه با پدرام سلطانی و محسن جلال‌پور منتشر شده در روزنامه دنیای اقتصاد