از آنجایی که شرایط بازار کاغذ نوسانات بالایی دارد، لزوم توجه نهادهای مختلف دولتی و خصوصی را می طلبد تا راهبردهای ثبات را به کار گیرند در این مورد با پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران که ریاست هیأت مدیره شرکت پرسال، یکی از شرکتهای فعال در حوزه کاغذ، را هم به عهده دارد در این زمینه گفتگو کردیم.

وی در ابتدا با اشاره به نوسانات بازار کاغذ در دوسال گذشته و تاثیر شرایط جدید در کنترل آن، گفت: این نوسانات به عوامل مختلفی از نوسانات ارز گرفته تا تشدید تحریم ها و سیاست خارجی دولت برمی گردد و باعث عدم اطمینان در بازار شده است؛ به طوری که تصمیمات افراد بر مبنای اطلاعات جامع و شفاف نیست. در مقطعی جریان تجارت از حوزه متعارفش خارج شد و بیشتر بر اساس سودهای آنی بود که بی ثباتی را به ارمغان آورد و روند سرمایه گذاری را تغییر داد. افراد جدیدی بر مبنای کسب کوتاه مدت سود وارد بازار کاغذ شدند. این سرمایه ها ماندگاری ندارند. سرمایه گذارهای موقتی رفتارهایی را از خود بروز می دهند که از جریان تجارت عادی خارج است و به حوزه کاغذ لطمه می زنند که در نتیجه یک رقابت ناسالم ایجاد می شود.
سلطانی در ادامه افزود: سرنوشت بازار کاغذ هم مثل بسیاری از کالاهای واسطه ای دیگر به تولید گره خورده است. در چند ماه گذشته در اقتصاد کشور بارقه هایی از امید ایجاد شده است فعالان خوش بین تر شده اند در حوزه کاغذ واردات بیشتر شده اما هنوز به دلیل رکود شاهد گشایش اساسی نبوده ایم که با توجه به ثمربخشی مذاکرات دستگاه دیپلماسی کشور در چندماه آینده امیدواریم که در اقتصاد کشور یک حرکت واقعی انجام شود.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران، علت افزایش 2 درصدی تعرفه کاغذ در ماه گذشته را اینگونه بیان کرد: دولت قبلی حقوق ورودی گمرکی را که 4 درصد بود به 2 درصد کاهش داد این کاهش مغایر قانون امور گمرکی بود زیرا تعرفه پایه برای واردات کالا 4 درصد است. دولت یازدهم از آنجایی که به قانون پایبند است تصمیم گرفت تغییر دولت قبلی را به شکل قانونی آن برگرداند. این افزایش 2 درصدی تغییری در بازار ایجاد نمی کند. نکته مهمی که در نظام تعرفه باید اصلاح شود این است که نباید در یک گروه کالایی تعرفه های بسیار متفاوت دشته باشیم به طوری که تعرفه یک کالا کم باشد و تعرفه کالایی دیگر با تشابهات بسیار به کالای اول چند برابر آن باشد، این عاملی است که فساد اداری ایجاد می کند زیرا بعضی ها سعی می کنند که مثلاٌ کالایی که تعرفه 20 درصد دارد را با تعرفه 4 درصد وارد کنند و اینگونه، رقابت ناسالم می شود.
وی در پاسخ به این پرسش که چه نهادی مسوول وضع تعرفه های گمرکی و رسیدگی به آنها است، اظهار کرد: کمیسیون ماده یک قانون مقررات و صادرات مسئول تعیین تعرفه ها بصورت سالانه است و نیاز است که این شکاف برداشته شده و شفاف سازی شود.
رئیس هیات مدیره شرکت پرسال در مورد نقش اتاق بازرگانی در ایجاد فضای سالم در بازار کاغذ اظهار کرد: اتاق بازرگانی وظیفه کلان و عمومی برای فعالان در بخش صادرات و واردات دارد اما برای هر کالایی برنامه ای خاص ندارد. تشکل ها باید در هر حوزه ای فعالان را سامان دهی کنند و در صورتی که توان آنها برای حل برخی مشکلات کم باشد می توانند از توان اتاق بهرمند گردند.
وی در رابطه با اینکه چرا تشکلی در حوزه واردات کاغذ وجود ندارد خاطر نشان کرد: مشکل بازار عدم استقبال برای سامان دهی است. بخش قابل توجهی از واردات کاغذ توسط افرادی انجام می شود که فعالان این حوزه نیستند و واسطه هستند و از ساماندهی و شفافیت استقبال نمی کنند. برخی از این افراد بخشی از حقوق دولتی را، من جمله مالیات، بیمه و حقوق گمرکی، پرداخت نمی کنند. کالا را زیر قیمت منطقی به بازار عرضه می کنند و این باعث ایجاد اختلال در نظام تجارت شده و به فعالان اقتصادی شفاف و مسئولیت پذیر لطمه می زنند.
وی همچنین افزود: وجود تشکل در حوزه کاغذ نیاز است. تقریبا دو سال پیش ما حرکتی را شروع کردیم ولی تاکنون به بار ننشسته است. تعداد اندکی از وارد کننده ها شناسنامه دار هستند، زیرا بسیاری از واردات توسط کارتهای اصطلاحاٌ یکسال مصرف انجام می شود و تجارتشان توسط افراد دیگر. همانطور که مقررات و سیاست های مالیاتی، تجاری و اقتصادی در جهت به روز شدن حرکت می کنند فعالان اقتصادی نیز باید در همان جهت حرکت کنند. افرادی که بصورت حرفه ای فعالیت می کنند باید با درک این موضوع که تعدادی از افراد رقابت ناسالم انجام می دهند به ایجاد تشکل اصرار کنند و به دنبال ایجاد سازوکاری برای شفاف سازی باشند.
سلطانی در خصوص ماهیت افرادی که بصورت واسطه ای در تجارت کاغذ فعالیت می کنند و بخشی از حقوق دولت را پرداخت نمی کنند، توضیح داد: ماهیتهای این افراد خصوصی هستند، از خلاء موجود در نظام مالیاتی کشور استفاده می کنند و کارت های بازرگانی را به نام کسانی می گیرند که خودشان حتی خبر ندارند چه فعالیتی بنامشان با این کارتها صورت می پذیرد. سوءاستفاده کنندگان از این کارتها در یک سال اعتبار کارت واردات کلانی انجام می دهند و به شیوه های مختلفی همچون کم اظهاری، در مواردی که به نفع آنها باشد با بیش اظهاری، عدم پرداخت مالیات و … به تضییع حقوق دولت مبادرت می ورزند و رقابت را ناسالم می کنند.
وی ضمن تاکید بر این نکته که ایجاد محدودیت و ممنوعیت منجر به ایجاد رانت می شود، گفت: هر چقدر که تجارت حرفه ای و با دسترسی آزاد به اطلاعات باشد، رقابت عادلانه و شفاف می شود و همواره محدودیت و ممنوعیت ها رانت هایی ایجاد می کند که دود آن به چشم مصرف کننده می رود. برای سامان بخشی نباید محدودیت هایی برای وارد کننده ها و فروشنده ها ایجاد نمود.
وی در پایان با اشاره به تغییر بازار واردات کاغذ ایران بیان کرد: قطعا تحریم ها در تغییر بازار موثر بوده است زیرا گزینه های واردات محدود می شود و باید در انتخاب محدود حرکت کنیم. افزایش قابل توجه نرخ دلار در یکسال گذشته موج گرانی در بازار را ایجاد کرد، به طوری که مصرف کننده قدرت خرید متناسب با آن را پیدا نکرد و همین باعث شد به سوی کالاهایی با قیمت پایین تر و نتیجتاٌ کیفیت پایین تر روی بیاورد.
منبع:مرکز اطلاعات کاغذ ایران