اقتصاد و تجارت پهنه بسیار گسترده‌ای است که هر یک از فعالان این حوزه در گوشه‌ای از آن به فعالیت مشغولند؛ از این رو داوری درباره نقش افراد مختلف در آن، بیشتر باتوجه به سلیقه و تخصص افراد انجام می‌شود و نمی‌تواند حتما در برگیرنده تمام مولفه‌های لازم اقتصادی و تجاری باشد، در حالی که قضاوت‌های درست در این زمینه و انتخاب افراد تاثیرگذار و تاثیرگذارترین افراد در این حوزه نیاز به اطلاعات گسترده‌ای دارد که از توان همه افراد خارج است و کمتر می‌توان در این زمینه حکم قطعی داد.
اقتصاد و تجارت پهنه بسیار گسترده‌ای است که هر یک از فعالان این حوزه در گوشه‌ای از آن به فعالیت مشغولند؛ از این رو داوری درباره نقش افراد مختلف در آن، بیشتر باتوجه به سلیقه و تخصص افراد انجام می‌شود و نمی‌تواند حتما در برگیرنده تمام مولفه‌های لازم اقتصادی و تجاری باشد، در حالی که قضاوت‌های درست در این زمینه و انتخاب افراد تاثیرگذار و تاثیرگذارترین افراد در این حوزه نیاز به اطلاعات گسترده‌ای دارد که از توان همه افراد خارج است و کمتر می‌توان در این زمینه حکم قطعی داد.
با این حال وقتی دورنمای تاریخ اقتصاد و تجارت را نظاره می‌کنیم، چند نام و دوره مشترک در این عرصه وجود دارد که منشأ اتفاقات بزرگی در این زمینه بوده‌اند و بسیاری از صاحب‌نظران در تاثیرگذاری آنها در پیشرفت اقتصاد و تجارت در دوره خود اتفاق‌نظر دارند.
بر این اساس در نگاه کلی اگر بخواهیم پس از امیرکبیر که بنیان‌گذار نظام نوین اجتماعی، آموزشی و اقتصادی در کشور در دوره ناصری بود و تحولات بسیاری را در کشور ایجاد کرد، دوره‌ای را به‌عنوان دوره شاخص در تحولات تجاری و اقتصادی کشور بدانیم و نام ببریم، می‌توان گفت به دوره پهلوی اول اشاره کرد. در این دوره در حوزه‌هایی مانند حمل‌ونقل جاده‌ای و راه‌آهن، تحولات چشمگیری در کشور ایجاد شد و کسب وکار در بخش‌های مختلف به‌دلیل بازگشتن امنیت به کشور رونق گرفت.
همچنین در این دوره باتوجه به حمایت‌های انجام شده ازسوی نهادهای اجرایی، سرمایه‌گذاری‌های مطلوبی برای توسعه صنایع سبک و همین‌طور صنایع سنگین مانند نساجی، کبریت‌سازی، قند و شکر انجام شد و این صنایع از این دوره با رویکرد‌های جدید صاحبان و فعالان این حوزه شکلی صنعتی به خود گرفتند. به‌علاوه در این دوره توجه به تولید داخلی به‌عنوان یکی از اولویت‌ها نقش فراوانی در پیشرفت اقتصادی کشور داشت و ساماندهی مواردی مثل تعرفه‌های گمرکی موجب حمایت از تولیدکنندگان داخلی و رونق بیشتر کسب‌وکار واحد‌های تولیدی در کشور شد. البته توسعه اقتصادی کشور محدود به این بازه نبود و پس از این دوره نیز افراد کارآمدی در صحنه اقتصاد و تجارت کشور ظهور کردند که تاثیرات بزرگی در این عرصه گذاشتند.
به‌طور کلی اگر بخواهیم چهره‌های شاخصی را در بخش‌های مختلف تولید، صنعت و تجارت نام ببریم، می‌توانیم از چهره‌های دهه ۴۰ اقتصاد کشور یاد کنیم که شاید شاخص‌ترین آنها افرادی چون علینقی عالیخانی، صفی اصفیا، فرمانفرمایان، رضا نیازمند و ابوالحسن ابتهاج بودند که دهه طلایی اقتصاد ایران را رقم زدند و تجارت و اقتصاد کشور را از شکل سنتی آن به صورت امروزی درآوردند. البته همانطور که در ابتدا نیز بیان شد شاید از منظرهای دیگر اقتصادی و تجاری افراد زیاد دیگری در تاریخ کشور وجود داشته باشند که حرکت‌های ارزنده زیادی را در این حوزه انجام داده‌اند یا به‌دلایل مختلف از آنها کمتر نامی به میان می‌آید. در هر حال همانطور که ذکر شد، شناخت همه این افراد و میزان تاثیرگذاری آنها در پیشرفت اقتصاد و تجارت کشور کاری نیست که بتوان آن را در یک زمان کوتاه انجام داد و نیاز به بررسی‌های جامع دارد.
یادداشت به قلم پدرام سلطانی منتشر شده در روزنامه صمت
بدون دیدگاه