هرچند چین و روسیه، از جمله حامیان قدرتمند ایران در مقابل تحریمهای آمریکا و ماجرای برجام به شمار میروند، اما پیروی آنها از دستورالعملهای بینالمللی بانکی و افای تی اف، شرایط را برای ایران پیچیدهتر کرده است. پدرام سلطانی نائب رییس سابق اتاق ایران و عضو سابق هیئت نمایندگان اتاق تهران در گفت وگو با سایت خبری اتاق تهران میگوید بیش از یک ماه است که تعاملات ارزی با روسیه محدود به میربیزنس بانک شده و بانکهای روسی تراکنشهای ایران را نمیپذیرند.
هرچند چین و روسیه، از جمله حامیان قدرتمند ایران در مقابل تحریمهای آمریکا و ماجرای برجام به شمار میروند، اما پیروی آنها از دستورالعملهای بینالمللی بانکی و افای تی اف، شرایط را برای ایران پیچیدهتر کرده است. پدرام سلطانی نائب رییس سابق اتاق ایران و عضو سابق هیئت نمایندگان اتاق تهران در گفت وگو با سایت خبری اتاق تهران میگوید بیش از یک ماه است که تعاملات ارزی با روسیه محدود به میربیزنس بانک شده و بانکهای روسی تراکنشهای ایران را نمیپذیرند.
در همکاری بانکی با روسها، بانک مشترکی نداریم اما بانک میربیزنس معاملات ارزی با این کشور را تسهیل کرده است. در پستی در فضای مجازی اشاره کردید که بانکهای روسی هم تراکنشهای مربوط به کار با ایران را نمیپذیرند. نخست اینکه تعاملات ارزی ما با روسیه اکنون در چه شرایطی است؟ و دیگر اینکه تا چه اندازه میتوان روی فرصت تعامل ارزی با بانک میربیزنس حساب کرد؟
در سالهای گذشته امکان مبادله تجاری با بانکهای روسیه با ارزهای مختلف وجود داشت و در اوایل دور تازه تحریمهای آمریکا میتوانستیم با یورو هم کار کنیم اما مدتهاست نقل و انتقال پول تنها در قالب روبل روسیه ممکن است. با تشدید تحریمها، بانکهای روسیه به تعامل با ارزهای خارجی دیگر کمتر تمایل نشان دادند چرا که ارزهای دیگر باید از مسیر بانکهای اروپا و آمریکا میگذشت و برای بانکهای روسیه چالشبرانگیز بود. روبل پول ملی روسیه و کنترل آن در اختیار بانک مرکزی این کشور است. بنابراین جریان معاملات روبلی از مسیر بانک میربیزنس با روسیه ادامه داشت و بانکهای روسیه هم فارغ از اینکه پول مربوط به تجارت با ایران یا مربوط به تراکنشهای داخلی روسیه است، کار را پیش میبردند. پیشتر بعضی بانکهای دولتی روسیه هم با بانکهای ایرانی کار میکردند. این بانکها بهطور مستقیم با بانکهای ایرانی در تعامل بودند اما این تعامل بهتدریج کم و محدود به میربیزنس شد. اکنون نزدیک به دو ماه است که این بانکها حتی با میربیزنس هم برای تجارت خارجی با ایران همکاری نمیکنند.
بهاینترتیب آیا تجارت ما با روسیه محدود و متوقف خواهد شد؟
صادرات و واردات به روسیه با توجه به این چالش برای بازرگانان ایرانی پیچیدهتر میشود. این عدم همکاری، به معنای توقف تعاملات ارزی ما با روسیه نیست و هم چنان در مکانیسم پیچیدهتری از گذشته با میربیزنس کارها پیش میرود. اگر شرکتهای روسی در میربیزنس حساب باز کنند، میتوانند بهطور مستقیم از این حساب با طرفهای ایرانی همکاری کنند. در غیراینصورت امکان همکاری با ایران نیست چراکه دیگر بانکها با ایران کار نمیکنند و برای تعامل با طرفهای ایرانی حاضر به پذیرش حواله روبلی از میربیزنس نیستند.
ما تجربه همکاری با کونلون بانک چین را داریم که سرمایه اولیه آنهم از محل فروش نفت ایران به چین تأمین شده است. آیا در روسیه امکان راهاندازی بانک با سرمایه ایرانی و تسهیل مراودات وجود ندارد؟
این محدودیت فارغ از بحث مالکیت بانکها مطرح است و مسئله کار با ایران است. درواقع این چالش ناشی از عدم پذیرش چارچوبهای کارگروه اقدام مالی مشترک است. اف ای تی اف به هیچ بانکی نمیگوید با ایران کار نکند بلکه شروطی را برای بررسی و ارزیابی مدارک در نظر میگیرد که در عمل، بانکهای خارجی حاضر نیستند دردسرهای آن را به جان بخرند. این شروط، هزینههای اسنادی بانکها را بالا میبرد و کدام بانک حاضر است برای کار کردن با اقتصادی مثل ایران چنین هزینههایی را متحمل شود؟ سهم ایران در تبادلات مالی و ارزی بانکهای روسی سهم کوچکی است. زمانی که این بانکها نفع و زیان همکاری با طرفهای ایرانی را سبک و سنگین کنند، به این نتیجه میرسند که عطای کار با ایران را به لقایش ببخشند و برای خود دردسر درست نکنند. از سوی دیگر در همکاری با ایران ممکن است بهعنوان بانکهای با ریسک بالا شناخته شوند و هزینه تعاملات آنها با شبکه جهانی بانکی افزایش پیدا کنند. بنابراین اینکه ایران در روسیه بانک دیگری ایجاد کند، تفاوتی در پیچیدگی تعاملات ارزی ما با این کشور ندارد، ضمن اینکه بعید میدانم بانک مرکزی روسیه در چنین شرایطی اجازه تأسیس بانک جدیدی به سهامداری مستقیم اشخاص ایرانی را صادر کند. در ضمن اکنون در همکاری با کونلون بانک چین هم شرایط خوبی نداریم و تعاملات ارزی ما با این بانک سختتر از گذشته انجام میشود. از زمان ورود اسم ایران به فهرست سیاه اف ای تی اف، این بانک تعاملات ارزی با ایران را به دارو، تجهیزات پزشکی، مواد غذایی و چند مورد دیگر محدود کرده است و پروسه اسنادی بسیار طولانیتر از گذشته شده است. برای اطلاعتان یک تراکنش مربوط به ایران در حال حاضر در هفت مرحله در این بانک چک و بررسی می شود.
تحریمها تا چه اندازه در ایجاد محدودیتهای بانکی در تعامل با چین و روسیه مؤثر بوده است؟
رئیس بانک مرکزی روسیه نزدیک به یک سال پیش در دیداری با رئیس بانک مرکزی کشور ما دراینباره هشدار داده و به آقای همتی توصیه کرده بود که چارچوبهای اف ای تی اف و دو شرط باقیمانده را بپذیرند وگرنه تعاملات مالی ایران و روسیه سخت خواهد شد. این موضوع ربطی به تحریم ندارد اما میبینیم که بعضی آن را به تحریمها ربط میدهند و مربوط به اف ای تی اف نمیدانند. این درحالی است که بانکهای روسی در تعاملات روبلی پاسخگوی بانکهای آمریکایی نبودند که به دلیل تحریمها این تعاملات را با ایران محدود کنند. دلیل اصلی این ماجرا عدم پذیرش اف ای تی اف است. افرادی که محدودیت در تعاملات ارزی را به تحریم نسبت میدهند، میخواهند چه چیزی را اثبات کنند؟ استدلال آنها نشان میدهد حامیان پرقدرت ایران مثل چین و روسیه هم به تحریم تمکین کردند و این ضعف بزرگتری است.
در مورد معاملات ارزی با بعضی کشورها صرافیها نقش مؤثری دارند. در مورد روسیه با توجه به چالش تازه عدم همکاری بانکها، بیشتر به صرافیها متکی خواهیم شد؟
هنوز میزان پیچیدگی کار با روسیه بهاندازهای نیست که از مکانیسم صرافیها استفاده کنیم و اکنون اگر یک شرکت روسی در میربیزنس حساب باز کند، میتوانیم با آنها کارکنیم. درواقع تعامل روبلی با میربیزنس هنوز کمهزینهترین گزینه است و بهتر از کار با صرافیهاست. بهویژه که صرافیها در روسیه قدرت تعاملات فرامرزی را ندارند و نمیتوانند جایگزین بانکها برای تجارت خارجی شوند. بهجای صرافیها اتکا به شبکه مویرگی شرکتهای ایرانی گزینه بهتری است. به این معنا که آنها بهعنوان خریدار سوم و خارجی کالایی را از روسیه خریده و به ایران بفروشند. این فرایند البته گرانتر تمام میشود و هزینه تراکنشها ممکن است به 3 تا 5 درصد برسد. همین هزینهها میتواند شرکتهای بزرگ دولتی را از کار با شرکتهای ایرانی منصرف کند. برای شرکتهای بزرگ هم موضوع شبیه بانکهاست و کار با ایران به دلیل ریسکهای اعتبارشرکت بهصرفه نیست و این شرکتها علاقهای به انجام یک کار کوچک و ایجاد نقاط مبهم و تاریک در ترازنامهها و حسابهای مالی خود ندارند. بنابراین شرکتهای کوچکتر با ایران به کار ادامه خواهند داد. تعداد شرکتهای کوچک و متوسط روسی که علاقه به همکاری با بازار ایران دارند کم نیست و فرصت گشایش حساب برای آنها در میربیزنس وجود دارد.
آینده تعاملات تجاری و ارزی ما با روسیه را چطور میبینید؟
باید دید پس از انتخابات آمریکا چه اتفاقی میافتد و تعاملات آمریکا و روسیه چطور پیش میرود. در فوریه آینده هم اجلاس آتی کارگروه اقدام مالی مشترک برگزار میشود و باید دید در آنجا گزارش یا هشداری درباره ایران ارائه میکنند یا خیر. این رویدادها میتواند در آینده تعاملات ارزی کشور اثر بگذارد اما بهطورکلی، بعید میدانم بهسرعت و در کوتاهمدت تحولی رخ بدهد. ممکن است شرکتهای روس با افزایش فشار، کار با ایران را بهصرفه و صلاح ندانند و در آینده تصمیم بخش اقتصادی روسیه بیشتر از تصمیمات بخش دولتی میتواند بر تعاملات ارزی دو کشور اثر بگذارد.
منبع: مصاحبه با پدرام سلطانی منتشر شده در سایت خبری اتاق تهران
بدون دیدگاه