دولت دوازدهم باید یک دولت شورشی باشد، دولتی که جسورانه بر علیه وضع موجود قیام کند و شکاف عمیقی که بین کشورداری موجود و مطلوب به‌وجود آمده است را با گامهای بلندتری درنوردد. برای تشکیل چنین کابینه‌ای، رئیس جمهور باید ….

پدرام سلطانی- بعضی جملات در خود یک دنیا حرف و توصیه دارند. این جمله نقل شده از آلبرت انیشتین که گفته است: «شما نمی‌توانید مشکلات را با همان ذهنی که آنها را به‌وجود آورده است حل کنید.» از آن دست جملات است. این جمله به نظر من یک کتاب مدیریت است و کاربست آن می‌تواند گره از مشکلات خرد و کلان، از یک نفر گرفته تا یک خانواده، یک کسب و کار و حتی یک کشور، بگشاید. کسی که برای مدتی در درون یک مشکل باقی می‌ماند به تدریج خود به بخشی از مشکل تبدیل می‌شود. این پدیده را حافظ خود ما نیز چند قرن پیشتر به زبان شعر چنین بیان کرده است: «تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز».

با نگاه برگرفته از جملات بالا، هرچه به زمان معرفی کابینه دوازدهم نزدیکتر می‌شویم اضطراب من بیشتر می‌شود. اخبار تأیید نشده‌ای که از ترکیب کابینه منتشر می‌شود بر نگرانی من دامن می زند. با مرور این اسامی، چندباره از خود می‌پرسم: «آیا این گروه می توانند سرمایه اجتماعی انتخابات را برای رئیس جمهور حفظ کنند؟ آیا آنها قادر خواهند بود از این پیچ تند عبور کنند؟ آیا آنها می‌توانند سبک مدیریتی چند دهه‌ای خود را عوض کنند و به سبکی که اقتضای امروز کشور و جهان است تغییر دهند؟»اضطراب من از آن رو بیشتر می‌شود که نمی‌توانم پاسخ‌های قانع کننده‌ای برای سؤالاتم بیابم.

در چهار دهه گذشته پیشرفت‌های زیادی در آموزه‌های علم مدیریت و سایر رشته‌های علوم انسانی  به‌وجود آمده است. تجلی این پیشرفتها در همه فعالیت‌های یک جامعه پیشرو قابل مشاهده و تعقیب است. کشورداری نیز به عنوان یک فعالیت مهم و خطیر از این پیشرفتها بهره برده است. توسعه یافتگی در کشورهای پیشرو صرفاٌ به منزله توسعه جامعه نیست، بلکه توسعه و بهبود روش‌های مدیریت کشور و نیل به سمت چارچوب حکمرانی خوب (Good Governance) همپای توسعه جامعه بالیده است. بهره گیری از این آموزه‌ها و چارچوبها، مسیر مدیریت یک کشور را پیوسته، ثبات آفرین و خود اصلاح کننده کرده است.

مراد از پیوستگی این است که سلسله مدیریت کشور نسلی به دنبال نسل دیگر در مسیر و بر مدار تربیت و آموزش قرار می‌گیرد و انقطاع مدیریتی در یک کشور به‌وجود نمی‌آید. در کشور ما متأسفانه بی توجهی به این اصل مهم باعث شده است که از پس نسلی که از آغاز انقلاب تاکنون مصدر کارها و مسئولیتها بوده است، نسل بعدی فرصت بروز و ظهور و رشد و تجربه اندوزی نیابد. و البته تفکری هم مزید بر این علت شود، و آن شدت این باور در تصمیم سازان کابینه است که واقعاٌ در نسل بعدی افراد قابلی برای تصدی وزارت وجود ندارد.

منظور از ثبات آفرین، رفتاری در مدیریت است که پیام آرامش و امنیت از کردار و گفتار خود به جامعه بدهد و تصمیماتش بر مدار پیش‌بینی‌پذیری و اقداماتش بر سیاق اعتمادآفرینی در جامعه باشد. اما ثبات آفرینی توأم با حرکت است، حرکتی با آهنگی تندتر از رقبا و سایر کشورها. ثبات در سکون هنر مدیریت نیست. راننده خوب کسی نیست که در هنگام توقف ماشین مسافرینش آسوده خاطر باشند، بلکه باید در حرکت با سرعت مناسب این احساس را به ایشان منتقل کند. در ایران، قطار توسعه کشور ثبات در سرعت را کمتر به‌خود دیده است. الگوی رشد اقتصادی ما در دهه‌های اخیر گواهی بر این مدعا هستند، تکانه‌های شدید در حرکت و یا رشد بطئی در ثبات دو چهره بارز این الگوی رشد بوده‌اند.

مقصود از خود اصلاح کننده اما، روشی است که جمله انیشتین و شعر حافظ دلالت بر آن دارد. اگر کشور در مسیری حرکت کرده که درست نبوده است، مسیر باید اصلاح شود. اصلاح مسیر، مدیریت اصلاح و تحول می‌خواهد و زنان و مردان خودش را. نمی‌شود دستور اصلاح داد و کار را به‌دست همانانی سپرد که موجد مشکل بوده‌اند. نمی‌شود سبک و تفکری را که در یک عمر ٧٠-٦٠ ساله شکل گرفته است برای یک دوره چهارساله کنار گذاشت. انسانها و سبک زندگیشان مانند یک دستگاه رایانه نیست که با فشردن دکمه reset از نو شروع کنند. لذا از کسانی باید بهره جست که فرزند زمان خویشتن باشند.

دولت دوازدهم باید یک دولت شورشی باشد، دولتی که جسورانه بر علیه وضع موجود قیام کند و شکاف عمیقی که بین کشورداری موجود و مطلوب به‌وجود آمده است را با گامهای بلندتری درنوردد. برای تشکیل چنین کابینه‌ای، رئیس جمهور باید از ذهنهایی که مشکلات موجود را بوجود آورده اند عبور کند، باید آنهایی که رفتار عافیت اندیش دارند را بکار نگیرد، باید کسانی را که می‌خواهند در آب بروند اما خیس نشوند را به بازی نگیرد. برای دولت دوازدهم فقط یک راه باقی است؛ تغییر…

پی نوشت: در تکمیل یادداشت، در اینجا گزارشی را که برای استفاده تصمیم گیران و تصمیم سازان کابینه تهیه کرده بودیم، تقدیم می‌کنم.

منبع: کانال تلگرام پدرام سلطانی به آدرس https://t.me/pedram_soltani