از نامزدهاي هيات رييسه اتاق بازرگاني ايران تنها يك نفر بود كه رسما گفته بود براي انجام كارهاي كوچك كانديدا شده است. او مي‌خواست بيش از هر موضوعي مكانيزم و ساختار خود اتاق بازرگاني به گونه‌اي تغيير كند كه تحرك و نقش آن در اقتصاد كشور بيشتر شود. حال بيش از هشت ماه از آن زمان مي‌گذرد و آن فعال بخش خصوصي تجربه حضور هشت ماهه در هيات رييسه اتاق ايران را دارد. پدرام سلطاني با آن نگاه نقادانه خود در بررسي عملكرد اتاق بازرگاني ايران ابتدا به نقش پيامبرگونه آن در اقتصاد ايران اشاره و سپس از عمل نكردن به توصيه‌هاي اتاق بازرگاني گلايه مي‌كند.
از نامزدهاي هيات رييسه اتاق بازرگاني ايران تنها يك نفر بود كه رسما گفته بود براي انجام كارهاي كوچك كانديدا شده است. او مي‌خواست بيش از هر موضوعي مكانيزم و ساختار خود اتاق بازرگاني به گونه‌اي تغيير كند كه تحرك و نقش آن در اقتصاد كشور بيشتر شود. حال بيش از هشت ماه از آن زمان مي‌گذرد و آن فعال بخش خصوصي تجربه حضور هشت ماهه در هيات رييسه اتاق ايران را دارد. پدرام سلطاني با آن نگاه نقادانه خود در بررسي عملكرد اتاق بازرگاني ايران ابتدا به نقش پيامبرگونه آن در اقتصاد ايران اشاره و سپس از عمل نكردن به توصيه‌هاي اتاق بازرگاني گلايه مي‌كند.
وي اعتقاد دارد هرچند اتاق بازرگاني متولي اقتصاد كشور نيست كه بر روي هر موضوع اقتصادي واكنش نشان دهد اما متولي بي‌ضمانت اجرايي حوزه كسب و كار كشور محسوب مي شود. وي در مورد عملكرد اتاق بازرگاني در بخش ارتباطات بين‌الملل نيز نارضايتي خود را اينگونه بروز مي‌دهد: «خواسته و انتظار بخش خصوصي اين است كه اين اقدامات سامان يافته‌تر انجام شود. اين كه فقط محدود به مسافرت‌هاي انفرادی رييس اتاق يا نهايتا با يك عده معدودي همراه باشد اين دستاورد لازم را براي بخش خصوصي در جهت شبكه‌سازي كسبوكار بين ايران و كشورهاي هدف به همراه نخواهد داشت.» علاوه بر اين، نايب رييس اتاق ايران صراحتا مي‌گويد: «ضعف مديريتي در اتاق وجود دارد كه اين اتفاقات مي‌افتد. البته ضعف مديريتي به يك شخص بر‌نمي‌گردد. بالاخره مديريت هم يك ساختار است و همه در آن دخيل هستند؛ از هيات رييسه تا مديران زيرمجموعه و مربوطه را شامل مي‌شود كه يك سري ضعف‌هاي تاريخي و ساختاري وجود دارد.«
متن كامل گفت‌وگوي خبرنگار بازرگاني خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) با اين فعال بخش خصوصي را مي‌خوانيد:
فكر مي‌كنيد در شرايط فعلي اقتصاد ايران با همه خصوصيات و اتفاقات آن، نهادي مثل اتاق بازرگاني چه نقشي مي‌تواند داشته باشد؟
اتاق بازرگاني در اين شرايط يك نقش پيامبرگونه دارد؛ يعني بايد بشير و نذير دولت باشد. همان‌طور كه پيامبرها به مردم يك‌سري توصيه‌هايي مي‌كردند و آن‌ها را از يك سري اقدامات برحذر مي‌داشتند، اتاق بازرگاني هم بايد اينگونه باشد. بنابراين پيامبر اقتصاد كشور واقعا اتاق بازرگاني است. كار مشاوره هم همين است و در قانون براي اتاق بازرگاني اين نقش را در نظر گرفته‌اند. بنابراين وظيفه اتاق اين است كه با دولت، سازمان‌ها، ارگان‌هاي اقتصادي و ديگر قوا مشكلات بخش خصوصي و حوزه كسبوكار و اقتصاد را بازگو كند و آن‌ها را از انجام يك سري اقداماتي برحذر دارد و به انجام اقداماتي توصيه كند. وظيفه اتاق بازرگاني اين است كه مطالبات بر حق فعالان اقتصادي را به قوا منتقل كند و به آن‌ها راهكار ارائه دهد و بيشتر از اين هم نمي‌تواند نقشي داشته باشد. طي اين مدت حضور در هيات رييسه اتاق ايران فكر مي‌كنيد گوش شنوايي براي شنيدن توصيه‌هاي اتاق بازرگاني وجود دارد؟
گوش شنوا كه فراوان هست اما دست كارا كم است. يعني همه حرف‌هاي ما را با آرامش و صبر مي‌شنوند و من به خاطر ندارم مسوولان پذيراي حرف بخش خصوصي نباشند، اما آن كار را انجام نمي‌دهند و به توصیه های بخش خصوصی عمل نمی کنند.
مثلا در مورد اتفاقات بازار دلار و طلا اتاق بازرگاني چه پيشنهادي در قالب بسته‌اي يا به صورت مجزا ارائه كرد؟
آن‌قدر براي بخش خصوصي كشور بسته تعريف كرده‌اند و اجرا نكرد‌ه‌اند كه اتاق بازرگاني بسته‌گريز شده است. مثلا بسته حمايت از صادرات، بسته حمايت از توليد، بسته هدفمندسازي و بسته استراتژي و توسعه صنعتي از جمله اين بسته‌ها بوده‌اند كه توسط دولت فقط مطرح شدند. به نظر مي‌رسد عملا در اقتصاد كشور بسته به يك مد و جريان تبديل شده كه دولت مي‌خواهد هر كاري را انجام دهد نام آن را بسته مي‌گذارد. به همين دليل بخش خصوصي چون يك طبع عمل‌گرا دارد، آن‌چه را كه اثر خودش را از دست داده تكرار نمي‌كند. بخش خصوصي چون مي‌بيند كه بسته جواب نمي‌دهد سراغ بسته نمي‌رود.
به هر حال مثلا در زمينه بازار سكه و طلا اتاق بازرگاني چه پيشنهادي را ارائه كرده است؟
در مورد سكه و طلا كه اتاق بازرگاني اظهارنظرهاي فراواني درباره علت و ريشه اين كار داشته است. موضع ما هم خيلي نبايد اين گونه باشد كه در مقام مشاور به سه قوه، در مورد هر اتفاقي اظهارنظر كنيم اما اصل قضيه را بايد در نظر بگيريم. اصل قضيه اين است كه اقدامات بانك مركزي در چند ماه گذشته در مورد سياست‌هاي ارزي و پولي در تناسب با واقعيت‌هاي اقتصادي كشور نبوده است. به طور مثال وقتي آهنگ رشد نرخ ارز در كشور سریع است، هرچند بانك مركزي مي‌بيند تثبيت نرخ ارز دولتي نمي‌تواند آن آهنگ را كنترل كند و اين موضوع موجب رانت و فساد مي‌شود اما باز هم بر روي نگه داشتن نرخ ارز اصرار مي‌كند. همين باعث مي‌شود كه اكنون عده‌اي به جاي اين كه به دنبال فعاليت‌هاي سليم و صحيح اقتصادي باشند فقط به دنبال آن باشند كه چگونه بتوانند دلار دولتي بگيرند و آن را بفروشند و يك سود بادآورده به دست بياورند. يا اين كه اين توجیه را داشتند كه جريان افزايش قيمت طلا، يك جريان جهاني است و كاهش ارزش پول ملي ما را بانك مركزي مي‌تواند با سكه‌هاي سوبسيدي كنترل كند كه اين نادرست بود و موجب ايجاد صف‌هاي طولاني مقابل بانك‌ها شد. اين اقدامات متناسب با واقعيت‌هاي اقتصاد كشور نيست و اين را بخش خصوصي بارها گفته است.
فكر مي‌كنيد واقعا لزومي ندارد كه اتاق بازرگاني به صورت موردي وارد اين گونه بحث‌ها شود يا اين كه همان‌طور كه گفتيد دست عملي وجود ندارد؟
بخش خصوصي در اين گونه مسائل ورود زيادي داشته است. فكر مي‌كنم در هيچ مقطع زماني بخش خصوصي آن قدر اظهارنظر در مورد مسائل اقتصادي نداشته است. حتي به صورت موردي هم اينگونه است و شما نظر رييس، هيات رييسه و كميسيون‌ها را مي‌توانيد ببينند. اما اين نكته را بايد يادآوري كرد كه اتاق متولي اقتصاد كشور نيست كه بر روي هر موضوع اقتصادي واكنش نشان دهد، بلكه نماينده بخش خصوصي است و متولي حوزه كسب و كار محسوب مي شود، آن هم متولي از نوع بدون ضمانت اجرايي و از نوع مشاور كه بگويد حوزه كسب و كار آسيب‌هايي دارد و بايد رفع شوند.
مثلا در مورد هدفمندسازي يارانه‌ها بارها اين انتقاد را شنيديم كه چرا بسته هدفمندسازي يارانه‌ها براي بخش توليد اجرا نشده است، اما هرگز آماري نديديم كه اتاق بازرگاني ارائه كند كه مثلا به دليل اجرا نشدن اين بسته‌هاي حمايتي چند واحد تعطيل شده‌اند؟ در حالي كه به نظر مي‌رسد اتاق بازرگاني به راحتي مي‌تواند در اين مورد كار ميداني انجام دهد.
نه. در اين مورد آماري منتشر نشده است. در ضمن اتاق بازرگاني به جهت محدوديتي كه در منابع خود اعم از منابع مالي و انساني دارد و به جهت ماموريتي كه قانون‌گذار بر عهده اش گذاشته مرجع توليد آمار نيست. توليد آمار كار هزينه‌بر، نيروبر و زمان‌بري است.
اين‌ها را مي‌دانم من كه نگفتم مثلا نرخ بيكاري را اعلام كنيد اما اتاق بازرگاني ايران مي‌تواند به‌راحتي از طريق اتاق‌هاي شهرستان‌هاي مختلف ميزان واحدهايي كه به طور كامل تعطيل شده‌اند را تهيه كند.
اتاق بازرگاني اين گزارش‌ها را به صورت موردي، موضوعي و منطقه‌اي تهيه كرده و به مسوولان داده است. اتاق بازرگاني بعضي از گزارش‌ها را ترجيح مي‌دهد كه مستقيم به مسوولان بدهد، چون بنا ندارد كه در اقتصاد كشور جوسازي كند اما نظر خود را داده است. در اظهارنظر مسوولان اتاق هم آن استنباط كلي از وضعيت بنگاه‌هاي توليدي و اقتصادي كشور مطرح شده است اما بقيه مطالب را در حد توان و وسع، به گزارش تبديل كرده و آن گزارش‌ها ارائه شده‌اند.
شما در جريان جزييات آن گزارش‌ها هستيد؟ مثلا اطلاع داريد كه تاكنون چند واحد تعطيل شده‌اند؟
خيلي به دقت در جريان جزييات آن نيستيم اما به هر حال يك مروري بر آن‌ها داشتم و كم و بيش آن اطلاعاتي كه هست با اظهارات مسوولان اتاق تطابق دارد.
در اين مورد كه چقدر از واحدهاي توليدي از جريان هدفمندسازي يارانه‌ها متاثر شدند، آماري داريد؟
آمار سراسري و جامعي نيست اما بسته به موقعيت جغرافيايي، بعضي از استان‌ها اين بررسي را انجام داده و به اتاق بازرگاني گزارش‌هاي خود را ارائه كردند و اتاق بازرگاني هم گزارش خود را به مسوولان داده است.
در مورد مثلا استان تهران كه شما عضو اتاق تهران هم هستيد آماري داريد؟
در مورد استان تهران تا آنجايي كه من اطلاع دارم، در آخرين كاري كه اتاق‌ها انجام داده بودند، گزارشي از سوي اتاق تهران ارائه نشده است اما اگر هم گزارش آن را اخيرا تهيه كرده باشند مستقيما خودشان مي‌‌فرستند. چرا كه اتاق تهران ارتباطات خود را با مسوولان مستقيم‌تر مي‌گيرد و خيلي از كانال اتاق ايران عبور نمي‌دهد كه البته اين كار هم هميشه درست نيست. در هر صورت من از متن آن گزارش‌ها بي‌اطلاع هستم.
در مورد تحريم‌ها و نقش اتاق بازرگاني براي حل اين مشكلات چه اقداماتي صورت گرفته است؟
مسووليت و ماموريت ما براساس قانون به ما اين اجازه را نمي‌دهد كه ما وارد حوزه ديپلماسي شويم. آن‌چه كه در جريان ارتباط اتاق با كشورهاي ديگر است يك جريان رد و بدل هيات‌ها و در واقع ايجاد ارتباطات و شبكه‌هاي كسبوكار بين‌المللي بين ايران و كشورهاي ديگر است كه اتاق در اين زمينه مثل سال‌هاي گذشته فعاليت‌هاي خود را انجام مي‌دهد. قطعا اين حركت مثبتي براي توسعه شبكه كسبوكار ايران با كشورهاي ديگر است كه خود اين‌ها مويرگ‌هاي بيشتري را به وجود مي‌آورند و فعلا اقتصاد ايران را با اقتصاد بين‌الملل در اين جريان تحريم مرتبط نگه می دارد. در هر صورت حالا شريان‌هايي بسته مي‌شود اما مويرگ‌هاي زيادي به وجود مي‌آيند كه تا حدي آن جريان‌ها و شريان‌ها را مي‌تواند از مسير خودش هدايت كند. اين وظيفه اتاق است كه دارد در مسيرش فعاليت مي‌كند و اخيرا هم در امور بين‌الملل با تعيين معاونت بين‌الملل تحولات جدي در شرف وقوع است. ماموريت ديگر اتاق بازرگاني پايش محيط كسبوكار و اثرات تحريم بر بخش خصوصي و ارائه گزارش است كه آن كار هم دارد انجام مي‌شود. بنابراين اين دو ماموريت اصلي اتاق دارد اتفاق مي‌افتد. من فكر مي‌كنم اتاق نه اجازه و نه صلاحيت اين را داشته باشد كه بخواهد پا را از اين فراتر بگذارد و مثلا وارد مذاكرات ديپلماتيك شود.
قبل از انتخابات اتاق بازرگاني ايران، گروه‌هايي مثل شما اعتقاد داشتند كه يكي از نقش‌هاي اتاق برقراري ارتباط با اتاق‌هاي كشوري ديگر است. اكنون كه عضو هيات رييسه اتاق ايران شديد، فكر مي‌كنيد اتاق در اين زمينه چقدر موفق بوده است؟
شبكه‌سازي كه گفتم همين است كه ما در اين فضا سازماندهی و تحرکات جديدي در روابط تجاری بین فعالان اقتصادی ایران و دیگر کشورها داشته باشيم. اين روند قبلاٌ وجود داشته و حالا ما می بایست آنرا تشديد و ساماندهي كنيم و توسعه دهيم. علیرغم تحولاتی که در اتاق رخ داده است هنوز برای این مأموریت سازماندهی متمرکز و مناسبی نشده است و لذا ما در این خصوص مأموریت خود را می بایست خیلی جدی تر و قوی تر دنبال کنیم.
يادتان هست آخرين مرتبه هيات تجاري كدام كشور وارد ايران شده است؟
مدتي پيش از لبنان هياتي آمد. البته با كشورهاي اروپايي ارتباطات محدود شده است اما با بقيه دنيا ارتباطات ما در حال انجام است. با كشورهاي خاورميانه، كشورهاي آسيايي و آمريكاي جنوبي ارتباطات ما برقرار است.
به جز اعزام و پذيرش هيات‌هاي تجاري چه كارهايي ديگري اتاق بازرگاني مي‌تواند انجام دهد؟
در اين ارتباطات فرصت‌ها و نيازهاي كاري بخش خصوصي دو طرف به همديگر منعكس مي‌شود و مديران و مسوولان اتاق‌ها با همديگر ارتباط خارج از هيات دارند. مثلا رييس اتاق مرتبا به كشورهاي ديگر سفر مي‌كند و ارتباطاتي را با اتاق‌هاي ديگر دارد. اتاق اكو يا اتاق اسلامي هم مقداري فعاليت خود را افزايش داده است. اين‌ها كشورهايي هستند كه شايد هم راستايي بيشتري با ما دارند و ما تحولات را در اين بخش بيشتر كرديم. واقعيت اين است كه تحرك خود را در امور بين‌المللي خيلي بيشتر بايد كنيم و اين نكاتي كه گفتم اتفاقي است كه دارد مي‌افتد، اما اين كه از من بپرسيد آيا راضي هستيد؟ من پاسخ مي‌دهم كه نه، راضي نيستيم. يعني من اين‌ها را به عنوان يك فرد بي‌طرف به شما اعلام كردم كه اتاق اين كارها را انجام مي‌دهد اما به نظر من سطح آن بسيار كمتر از ميزان توقع خود من و بخش خصوصي كشور است. علاوه بر اين، سازمان‌يافتگي مناسب هم ندارد. ارتباط و يكپارچگي با اتاق‌هاي شهرستان‌ها وجود ندارد. ما جسته و گريخته متوجه مي‌شويم فلان اتاق هياتي را به فلان كشور اعزام كرده است. در حالي كه اگر اين كار در يك قالب يكپارچه و مديريت شده و منسجم و هماهنگ انجام شود، شركاي اجتماعي ما احساس نمي‌كنند كه ما داريم يك حركت انفعالي انجام مي‌دهيم. خواسته و انتظار بخش خصوصي اين است كه اين اقدامات سامان يافته‌تر انجام شود.
فكر مي‌كنيد اين ضعف‌ها ناشي از چيست؟
ضعف مديريتي در اتاق وجود دارد كه اين اتفاقات مي‌افتد. در دوره گذشته خيلي به اين گونه موارد توجه نشد و براي آن قواعد، ساختار و چارچوب تعريف نكرديم و به سمت يكپارچه‌سازي نرفتيم. بنابراين من از اين ميزان تحرك اتاق راضي نيستم و تحرك بسيار بيشتر بايد باشد. اين كه فقط محدود به مسافرت‌هاي انفرادي رييس اتاق يا نهايتا با يك عده معدودی همراه باشد اين دستاورد لازم را براي بخش خصوصي در جهت شبكه‌سازي كسبوكار بين ايران و كشورهاي هدف به همراه نخواهد داشت. به نظرم در اين مورد كم‌كاري داريم و بايد جبران كنيم.
منظور شما از ضعف مديريتي اتاق، شخص رييس اتاق ايران است؟
نه. ضعف مديريتي به يك شخص بر‌نمي‌گردد. بالاخره مديريت هم يك ساختار است و همه در آن دخيل هستند؛ از هيات رييسه تا مديران زيرمجموعه و مربوطه را شامل مي‌شود كه يك سري ضعف‌هاي تاريخي و ساختاري وجود دارد. تاریخی يعني از گذشته يك جرياني بوده كه ادامه پيدا كرده و اين بايد اصلاح شود. يك سري هم ساختاري است كه عبارتست از فرايندها، نفرات، ضوابط، سبک مدیریت و گردش كارها. ضمن اين كه ما هم به عنوان هيات رييسه بايد در صرف وقت خود براي اينگونه كارهاي اتاق اولويت‌بندي داشته باشيم. هم‌اكنون خيلي از كارهاي اتاق تحت‌الشعاع مسائل روزمره بخش خصوصي قرار گرفته و طبيعي است كه اين چنين مسائلي ما را غافل مي‌كند از اين كه بپردازيم به مسائل ساختاري اتاق و آن‌ها را اصلاح كنيم. اتفاقا پرداختن و اصلاح همين موارد است كه موجب رشد تصاعدي اتاق خواهد شد.
منبع: خبرگزاری ایسنا
بدون دیدگاه