گزارش رقابت پذيري ملي يكي از گزارش هايي است كه سالانه در مجمع جهاني اقتصاد تهيه مي شود.

    شاخص رقابت پذيري ابزاري كامل و همه جانبه براي سنجش اركان رقابت پذيري ملي در اقتصاد كشورها محسوب مي شود. در مفاهيم اين گزارش، اقتصاد کشورها بر اساس وضعيت رقابت پذيري و توسعه اقتصادي در پنج گروه تقسيم بندي شده اند: اقتصاد متکي بر منابع، اقتصاد در حال گذار از اتکا بر منابع متمرکز بر کارآيي، اقتصاد مبتني بر کارآيي، اقتصاد در حال گذار از تمرکز بر کارآيي به تمرکز نو آوري و اقتصاد تمرکز بر نو آوري.

    در اين تقسيم بندي کشور ما در گروه اقتصاد در حال گذار از اتکاي به منابع مبتني بر کارآيي قرار دارد و مصداق آن حرکت از سمت اقتصاد متکي به درآمدهاي حاصل از فروش نفت، گاز و ساير ذخاير زيرزميني به سمت ايجاد صنايع پايين دستي است.

    ترديدي نيست که بهترين مسير توسعه صنايع پايين دستي منابع زيرزميني که در راس آنها نفت و گاز قرار دارد، صنعت پتروشيمي است که در سرمايه گذاري مربوطه دوره گذار از اتکاي به منابع قرار مي گيرد و با ارزش افزوده اي که ايجاد مي کند، مي تواند در اقتصاد متکي بر نوآوري نقش مهمي را ايفا کند.

    با توجه به سرمايه گذاري هاي گسترده اي که طي برنامه سوم توسعه اقتصادي در اين حوزه صورت گرفت و رشد و شکوفايي را به ارمغان آورد، امروز پتروشيمي به محور صادرات غيرنفتي کشور تبديل شده است. با اين وجود حمايت از صنايع پايين دستي پتروشيمي به دليل ايجاد ارزش افزوده بيشتر و اشتغال بالاتر و حضور پررنگ بخش خصوصي يک ضرورت است که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است.

    در عرصه توليد مواد پتروشيمي و شيميايي با ارزش افزوده بالامي توان با توسعه نظام مند صنايع پايين دستي پتروشيمي در قالب پارک هاي صنعتي پتروشيمي و شيميايي و ايجاد بنگاه هاي کوچک و متوسط پتروشيمي دانش بنيان با رويکرد نوآوري و توليد محصولات جديد، کارآفريني و ايجاد شغل هاي پايدار را رقم زد و از سوي ديگر با مديريت روزآمد و بهره ور کاهش هزينه توليد و در نهايت کسب حداکثر ارزش افزوده از مواد خام پتروشيمي را رقم زد و از اين رهگذر به يکي از اصلي ترين توليدکنندگان محصولات پايين دستي پتروشيمي در جهان تبديل شد. به همين علت دولت بايد ريل گذاري خود را در بخش صنايع پايه به سمت صنايع پايين دست هدايت کند و امتيازاتي را که تاکنون بيشتر متوجه واحدهاي پايه پتروشيمي کرده بود، به سرمايه گذاران پايين دستي اختصاص دهد.

    در حال حاضر صادرات محصولات پايه پتروشيمي 25 درصد از صادرات غير نفتي را شامل مي شود. با توجه به مناطق جديدي که براي ايجاد قطب هاي جديد پتروشيمي در کشور پيش بيني شده است که داراي ظرفيتي براي ايجاد چنين صنايعي هستند مي توان توليد محصولات پتروشيمي را به 100 ميليون تن در پايان دوره چشم انداز آينده يعني 10 سال بعد رساند؛ بنابراين اگر بتوانيم با برنامه ريزي هاي منسجم صنايع پايين دستي پتروشيمي را توسعه دهيم، صادرات محصولات پايه و پايين دستي پتروشيمي از کشور در افق چشم انداز مي تواند معادل نفت خام باشد و اتکا به نفت خام کاهش يابد.

پدرام سلطانی، نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران