مقامات ايراني معاملات تهاتري را يک روش ابتکاري براي رقابت در عرصه جنگ قيمت ها ارزيابي مي کنند؛ بدون آنکه نيازي باشد قيمت نفت را پايين نگه دارند. منتقدان اما در مقابل معتقدند اين سياست نشان مي دهد که ايران به رغم لغو تحريم ها هنوز در پس گرفتن بازارهاي نفتي خود مشکل دارد. اين در حالي است که روند صادرات نفت در کشور و آمارهاي 75/ 1 ميليون بشکه اي صادرات نفت ايران که روز دوشنبه وزير نفت اعلام کرد همگي مويد آن است که اين نگراني بي مورد بوده و دولت به روش تهاتر به عنوان يک روش تکميلي نگاه مي کند.

    دکتر پدرام سلطاني، نايب رئيس اتاق تهران در اين رابطه در گفت و گو با «دنياي اقتصاد» در پاسخ به سوالي مبني بر آنکه بهترين سناريوي پيش رو که بتواند منافع کشور را در اين رابطه تامين کند چيست، اظهار کرد: به جهتي که ارز معاملات نفت خام بر اساس دلار است و معاملات بر اساس دلار تسويه مي شود و در شرايطي که هنوز تحريم هاي اوليه آمريکا عليه ايران به صورت کامل رفع نشده اين شيوه مي تواند روشي مناسب باشد. وي در ادامه با اشاره به اينکه فروش نفت به صورت دولتي انجام مي گيرد و متعاقبا تهاتر با کالامساله اي دولتي است، گفت: دولت مي تواند در ازاي دادن نفت اقدام به خريد کالاهاي اساسي همچون کنجاله، گندم و… کند که در اين رابطه ايجاد يک اتاق معامله پاياپاي کمک بسيار زيادي به شرايط فعلي مي کند.نايب رئيس اتاق تهران درخصوص نگراني تبديل شدن ايران به بازار واردات محصولات خارجي در قبال نفت و جلوگيري از اين آسيب ها اظهار کرد: اين يک موضوع بسيار حساس و ضروري است که بايد هوشمندانه به آن نگاه کنيم و آن را با درايت جلو ببريم. به گفته وي شايد لازم باشد در شروع فعاليت هاي تجاري با اروپا و ورود مجدد نفت به بازارهاي اروپايي انعطاف بيشتري به خرج دهيم تا به اين طريق هم سهم خود را پس بگيريم و هم ارتباط عميق تري را با اين کشورها ايجاد کنيم. به عقيده وي مساله حائز اهميت در اين ميان آن است که اين راهکار يک راه حل کوتاه مدت است و در بلند مدت حتي ممکن است اثر عکس داشته باشد و باعث شود مابه ازاي فروش نفت کشور صرف خريد کالاهاي ديگر شود؛ حال آنکه درآمدهاي نفت يا بايد در صندوق ذخيره ارزي پس انداز شود يا صرف سرمايه گذاري گردد؛ پس نبايد از اين استراتژي در بلند مدت استفاده کنيم.دکتر سلطاني در ادامه با تاکيد بر اينکه من اين برنامه را يک سياست حمايت کننده مي دانم به سياست هاي عربستان براي مقابله با ورود قدرتمند ايران به بازار نفت اشاره کرد و گفت: قطعا بازگشت ايران با يک ميليون بشکه در روز کار ساده اي نخواهد بود؛ همان طور که در دو ماه گذشته شاهد بوديم عربستان تمام تلاش خود را کرد که سهم کشورمان را پس ندهد؛ به گونه اي که در برخي موارد تخفيف هاي زيادي را براي مشتريان خود قائل شد تا مانع از گرايش اين کشورها به نفت ايران شود. به عقيده وي حال اگر کشورمان بتواند خلاقانه و هوشمندانه با کشورهايي که قبلامشتري ما بوده و همچنين کشورهاي جديد از طريق تهاتر نفت با کالاارتباط اوليه را در زمان کوتاه مدت برقرار کند، به اين ترتيب در بلند مدت هم مي تواند جاي خود را در بازارهاي جهاني باز کرده و سهم خود را به دست آورد.

    وي افزود: با اينکه بعد از لغو تحريم ها اروپا مي تواند با ايران روابط تجاري داشته باشد اما به دليل نگراني که بانک هاي درجه يک دنيا در رابطه با سازمان هاي ذي ربط آمريکايي دارند (به دليل جرايم سنگين سال هاي اخير) به عقيده من استفاده از تهاتر نفت با کالادر شرايط فعلي امري منطقي به نظر مي رسد. وي ادامه داد: همچنين اگر تهاتر انجام شود ديگر نيازي به تبديل نرخ دلار و يورو به پول کشورمان نيست و همين امر باعث رفع بخشي از هزينه هاي مبادله ما مي شود. به گزارش «دنياي اقتصاد» در اين رابطه راس دنتون از مقامات موسسه اقتصادي بيکر مکنزي که در امر تحريم ها تخصص دارد، مي گويد: بانک ها به اين دليل که مي خواهند به بازار هاي آمريکا دسترسي داشته باشند در برابر ايران بسيار محتاط عمل مي کنند زيرا کارهايي که مي توانند انجام دهند به طور مشخص شفاف نيستند. به گفته وي ايران تنها براي تجارت شرکت ها و نهادهايي که با آمريکا ارتباط مستقيم ندارند، آزاد شده است.

    اين در حالي است که آندرياس شياميشي مديرمالي هلنيک پتروليوم در يک کنفرانس گفت: اين شرکت اميدوار است با رفع موانع مقرراتي و لجستيکي تا چند هفته آينده بتواند توافق با ايران را اجرايي کند. اين شرکت يوناني براي محموله هاي نفتي که در گذشته از ايران وارد کرده 800 ميليون دلار به کشور ما بدهکار است.در اين بين به گزارش گلف نيوز قرار دادهاي تهاتر نفت نيازي به دسترسي به منابع بانکي ندارند، درنتيجه بسياري از طرف هاي تجاري به صدور اعتبارنامه براي تجارت هاي مرتبط با ايران نياز ندارند. اما برخي خبرها حکايت از آن دارند که شرکت ملي نفت ايران به دنبال دريافت دست کم بخشي از پول نفت خود به يورو و ديگر ارز ها است و بر اين اساس انتظار مي رود مبادله نفت و تهاتر با کالافعلابه ميزاني محدود صورت بگيرد. شنيده ها حکايت از آن دارند که علاوه بر نفت، ايران ارائه فرآورده هايي همچون نفت کوره را در ازاي واردات بنزين در دستور کار خود قرار داده و همچنين تمايل به سوآپ نفت در برابر سوخت دارد. معاملات تهاتري نفت روشي بود که دولت ايران در دوران تحريم ها و براي دور زدن محدوديت هاي آمريکا به کار گرفته بود و اکنون پس از رفع تحريم ها نيز علاقه دارد از اين روش استفاده کند.