اتفاقاتی که از زمستان سال گذشته و با روی کار آمدن آقای بایدن و از سرگیری مذاکرات برجام رخ داد تا پایان دولت آقای روحانی نکاتی داشت که با نگاهی به آن نکات و رفتارها بیشتر می‌شود آینده را پیش‌بینی کرد. نکته اول این بود که به نظر می‌رسید دو طرف یعنی ایران و آمریکا دیگر توقعات سابق را از برجام ندارند بدان معنی که آمریکا چیزی بیشتر از برجام 2015 می‌خواست و ایران به چیزی کمتر از برجام 2015 راضی نبود و عملا دو طرف را به یک توقع واحد، به نام "حداقل برجام" می‌رساند. این چند ماه مذاکره به اضافه مذاکراتی که در دولت آقای رئیسی در حال انجام است نشان می‌دهد که دولت ایشان هم به این نتیجه رسیده است که برجام، علیرغم انتقادات فراوانی که این دولت به آن داشت، بهترین توافقی خواهد بود که امکان وقوع دارد و سقف اتفاقی است که در این دولت در مذاکره خواهد افتاد.
نکته دیگر که به عقیده من بسیار اهمیت دارد این است که ما دریافتیم نگاه حاکمیت در ایران به مذاکرات یک نگاه راهبردی نیست. به عبارتی قرار نیست چارچوب اقتصاد و راهبردهای آینده توسعه کشور از مسیر این مذاکرات بگذرد و ایران مذاکرات را صرفا به مثابه یک توافق موردی با گروه پنج به علاوه یک و در این مرحله آمریکا می‌بیند تا تحریم‌ها رفع شود و نگاهی بیش از آن ندارد. در واقع این طور به نظر می‌رسد که برجام از نظر اقتصادی هیچ ارزش راهبردی‌ای برای حاکمیت در ایران ندارد اما در حوزه سیاسی و امنیتی با نگاهی راهبردی به برجام نگریسته می‌شود. البته از ابتدا هم بسیاری آگاهان برجام را یک توافق امنیتی می‌دانستند نه اقتصادی و چنین نگاهی موجب شده حاکمیت ایران و تا حد زیادی کشورهای پنج به علاوه یک به دنبال این باشند که اولویت بیشتری به منافع امنیتی و سیاسی بدهند. شاید بشود وجه تمایز برجام 2015 و 2022 را این گونه بیان کرد که در برجام 2015 نگاه ایران بیشتر اقتصادی و نگاه پنج به علاوه یک عمدتا سیاسی و امنیتی بود اما در برجام 2022 نگاه ایران هم سیاسی و امنیتی شده و بیشتر به دنبال گرفتن تضامین و ترجیحات سیاسی است و به همین دلیل از اینکه موضوع را به مسائل سیاسی و امنیتی دیگری مانند نقش ایران در منطقه یا توسعه نظامی، تسلیحاتی و موشکی گره بزند به طور جدی اجتناب می‌کند.
در چند ماه اخیر بارها مشاهده کرده‌ایم که رئیس‌جمهور در سفرهای استانی خود، از کارخانه‌ای بازدید می‌کند که تعطیل شده یا با ظرفیت پایین کار می‌کند و رئیس جمهور دستور احیای آن را به مسوولان استانی می‌دهد. اما آیا این رویکرد حمایتی از بنگاه‌هایی که به دلایل مختلف زیان‌ده بوده و فعالیت خود را متوقف کرده‌اند، با منطق اقتصاد همخوانی دارد؟ پدرام سلطانی، فعال اقتصادی و نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران، با تشریح چگونگی حاکم شدن پارادایم حمایت دستوری از تولید، معتقد است این شکل علاوه بر هدردهی منابع باعث انحراف در عملکرد طبیعی ریزش و رویش بنگاه‌ها در اقتصاد می‌شود. او معتقد است بخش خصوصی هم باید با این تفکر که از آن به دوستی خاله خرسه با تولید یاد می‌کند، مخالفت جدی داشته باشد.
ایرانی‌ها رکوردداران خرید ملک در ترکیه شده‌اند. این را می‌توان از آمار و ارقامی که در مراجع مختلف آماری ایران و ترکیه به ثبت می‌رسد به راحتی مشاهده کرد. اما ریشه‌های این رفتار به طور قطع بسیار مهم‌تر از اتفاقی است که در خروج سرمایه از ایران در حال رقم خوردن است. سال‌های متمادی است که شرایط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران رو به وخامت گذاشته و بسیاری از افراد، سرمایه‌های ذهنی و فکری و البته مالي خود را تجمیع کردند و بار سفر از ایران بستند تا خوشبختی و آینده خود را در خارج از مرزهای کشور بیابند، اما اکنون دامنه این مهاجرت از نخبگان به سمت طبقه عادی جامعه رفته و بسیاری از مردم به دلایل مختلف اقتصادی و غیراقتصادی، ترجیح داده‌اند تا سرمایه زندگی خود را به کشوری دیگر ببرند بلکه راه سعادت را آنجا جست‌وجو کنند. پدرام سلطانی، نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، از دلایل شکل‌گیری موج خروج سرمایه از ایران برای خرید ملک در ترکیه می‌گوید:
.jpg)
اقتصاد ایران یکی از بی‌سابقه‌ترین شرایط خود را ظرف چهار دهه گذشته می‌گذراند و حتی عده‌ای شرایط را بدتر از دوران جنگ می‌دانند. به عبارتی نه تنها شرایط سیاسی و اجتماعی کشور در وضعیت نامناسبی قرار دارد. بلکه بسیاری از بحران‌های اقتصادی هم تبدیل به ابر بحران شده‌اند و هر روز که می‌گذرد. ریشه آنها در اقتصاد ایران تنومندتر می‌شود. پدرام سلطانی، عضو سابق هیات رئیسه اتاق بازرگانی ایران، معتقد است شرایط موجود منبعث از نوع نگاه حکمرانان بوده و نمی‌توان نوک پیکان انتقادها را متوجه یک دستگاه واحد دانست.
.jpeg)
